Biomicroneedling to forma stymulacji skóry, która opiera się na wykorzystaniu naturalnych mikrostruktur – spikul – pochodzących z gąbek słodkowodnych Spongilla lacustris. Gąbki (Porifera) to jedne z najstarszych organizmów wielokomórkowych na Ziemi, których początki sięgają ponad 200 milionów lat. W kosmetologii i medycynie estetycznej wykorzystuje się szczególny typ gąbki – Spongilla lacustris nazywana też spicules gatunek słodkowodny występujący w czystych jeziorach
W odróżnieniu od gąbek morskich, gąbki słodkowodne charakteryzują się większą czystością biologiczną oraz zawartością charakterystycznych struktur – spikul. Spongilla lacustris to najbardziej znany i najlepiej opisany gatunek gąbki słodkowodnej, szeroko występujący w Europie i Ameryce Północnej. Rośnie w czystych jeziorach i strumieniach, najczęściej przytwierdzona do zanurzonych gałęzi lub kamieni. Jest zielonkawa (dzięki symbiozie z algami) i miękka w dotyku.
W kontekście kosmetologii i biomicroneedlingu nazwa „spongilla spicules” używana jest do określenia surowca pozyskanego z dowolnego (choć kontrolowanego jakościowo) gatunku gąbki słodkowodnej tego rodzaju. Ważne aby wielkość tych drobnych spikul była odpowiednia między 200 a 300 mikronów.
W 2022 roku zespół Tae Gon Kima opublikował w Journal of Cosmetic Dermatology interesującą pracę dotyczącą wykorzystania naturalnych spikul z gąbek słodkowodnych jako systemu transportu substancji aktywnych do skóry. Badacze opracowali innowacyjną formułę opartą na spikulach Spongilla, które zostały załadowane bioaktywnym składnikiem roślinnym – pektynaryną – przy użyciu liposomów lecytynowych. W badaniu przeprowadzonym na eksplantatach skóry świńskiej (model zbliżony do ludzkiego) wykazano, że spikule skutecznie wnikały w naskórek, tworząc mikrokanaliki i umożliwiając głębsze wchłanianie substancji aktywnej. Aż 73,4% całkowitej dawki pektynaryny zostało zaabsorbowane w obrębie skóry właściwej, natomiast tylko 2,2% przeszło przezskórnie – co potwierdza skuteczność i jednocześnie bezpieczeństwo takiego systemu. Dodatkowo, model uwalniania substancji wykazał zgodność z tzw. kinetyką Higuchiego, co sugeruje powolne i kontrolowane uwalnianie substancji aktywnej z wnętrza spikul w czasie. Autorzy podkreślają, że dzięki zastosowaniu liposomów udało się zwiększyć stabilność układu i przedłużyć jego działanie.Wnioski z pracy są jednoznaczne: spikule gąbki słodkowodnej mogą być nie tylko środkiem mechanicznym do stymulacji skóry, ale także skutecznym nośnikiem składników aktywnych – co czyni je potencjalnym narzędziem terapeutycznym i kosmetycznym w nowoczesnej dermatologii oraz medycynie estetycznej.
Na podstawie: Kim TG, Lee Y, Kim MS, Lim J. A novel dermal delivery system using natural spicules for cosmetics and therapeutics. J Cosmet Dermatol. 2022;21(10):4754–4764. doi:10.1111/jocd.14771
Gąbka słodkowodna jest organizmem bezkręgowym należącym do gromady gąbek. Jej szkielet składa się z licznych mikroskopijnych igieł krzemionkowych, zwanych spikulami. Są to struktury o długości od około 200 do 500 mikrometrów, które posiadają ostro zakończone końce i kształt przypominający drobne, szkliste igiełki. Po odpowiednim wysuszeniu i rozdrobnieniu, spikule wykorzystywane są jako aktywny składnik preparatów do biomicroneedlingu.
Spikule, aplikowane na skórę w formie zawiesiny, wnikają w naskórek w wyniku delikatnego masażu mechanicznego. Działają one jak mikroigły, które przenikają przez warstwę rogową i docierają do żywych warstw naskórka, tworząc mikroskopijne kanaliki. Ciało traktuje te struktury jako ciała obce, co skutkuje natychmiastową odpowiedzią immunologiczną i zapoczątkowaniem szeregu procesów naprawczych.
W wyniku tej mikroagresji zostają aktywowane komórki układu odpornościowego, głównie makrofagi, które rozpoczynają proces oczyszczania i naprawy tkanek. Następnie pobudzane są fibroblasty, które syntetyzują nowy kolagen typu I i III, elastynę oraz glikozaminoglikany, co skutkuje poprawą jędrności, sprężystości i gładkości skóry. Równocześnie obserwuje się zwiększoną proliferację keratynocytów, przyspieszoną wymianę komórek naskórka oraz złuszczanie warstwy rogowej. Co istotne, efekt ten osiągany jest bez głębokiego urazu, krwawienia ani przerwania ciągłości skóry właściwej.
Dodatkowym efektem działania biomicroneedlingu jest poprawa mikrokrążenia oraz intensyfikacja wchłaniania substancji aktywnych, które towarzyszą zabiegowi – np. witamin, minerałów czy ekstraktów roślinnych, które są nośnikiem dla spikul.
Ciekawym potwierdzeniem skuteczności działania Spongilla lacustris są wyniki randomizowanego badania klinicznego fazy 2b opublikowanego w 2023 roku w Journal of the American Academy of Dermatology. W badaniu oceniono skuteczność i bezpieczeństwo preparatu DMT310 – proszku zawierającego gąbkę słodkowodną Spongilla lacustris, stosowanego raz w tygodniu u pacjentów z trądzikiem pospolitym w stopniu umiarkowanym do ciężkiego. W badaniu wzięło udział 181 uczestników w wieku od 12 do 48 lat (91 w grupie DMT310 i 90 w grupie placebo). Przez 12 tygodni aplikowali oni produkt na całą twarz raz w tygodniu, po wcześniejszym zmieszaniu go z 3% nadtlenkiem wodoru. Wyniki wykazały, że w grupie DMT310 redukcja zmian zapalnych (średnio −15,64) i niezapalnych (−18,26) była istotnie większa niż w grupie placebo (−10,84 i −12,41, odpowiednio; P < .001). Dodatkowo, 44,4% pacjentów w grupie DMT310 osiągnęło sukces terapeutyczny w skali IGA (Investigator’s Global Assessment), w porównaniu z 17,8% w grupie placebo. Efekty były zauważalne już po 4 tygodniach stosowania. Preparat był bardzo dobrze tolerowany – nie zgłoszono żadnych ciężkich działań niepożądanych związanych z terapią, a najczęściej obserwowanym objawem ubocznym było przemijające rumienienie skóry w miejscu aplikacji. Badanie to stanowi jedno z pierwszych dowodów naukowych potwierdzających bezpieczeństwo i skuteczność wykorzystania Spongilla lacustris w formie biomicroneedlingu w dermatologii klinicznej. Wskazuje ono również na podwójny mechanizm działania – mechaniczne mikropodrażnienie skóry przez krzemionkowe spikule oraz biologiczną aktywność komponentów organicznych gąbki (sponginy, chityny), które wykazują działanie przeciwzapalne, antybakteryjne i redukujące lipogenezę w ludzkich sebocytach.
Na podstawie: Eichenfield LF, DuBois JC, Gold MH, Nardo CJ, Draelos ZD. DMT310, a novel once-weekly topical treatment for patients with moderate-to-severe acne vulgaris: results of a phase 2b randomized, double-blind, placebo-controlled trial. J Am Acad Dermatol. 2023;89(5):945–951. doi:10.1016/j.jaad.2023.05.070.
Mechanizm działania biomicroneedlingu
Biomicroneedling, jak w przypadku marki SQT, polega na aplikacji preparatu zawierającego spikule bezpośrednio na skórę.
W trakcie masażu manualnego dochodzi do wprowadzenia milionów mikroigieł do naskórka i powierzchownych warstw skóry właściwej. To inicjuje szereg złożonych, a jednocześnie naturalnych procesów regeneracyjnych:
1. Stymulacja warstwy podstawnej – spikule przenikają do warstwy podstawnej naskórka, pobudzając keratynocyty oraz komórki macierzyste, przyspieszając odnowę komórkową.
2. Indukcja neokolagenezy – aktywowane fibroblasty rozpoczynają produkcję nowego kolagenu typu I i III oraz elastyny, co poprawia jędrność, sprężystość i gęstość skóry.
3. Zwiększenie mikrokrążenia – mikropodrażnienie skóry poprawia perfuzję tkanek i odżywienie komórek.
4. Złuszczanie i seboregulacja – procesowi regeneracji towarzyszy przyspieszona keratynizacja, redukcja nadmiaru sebum i wygładzenie powierzchni skóry.
5. Wspomaganie penetracji składników aktywnych – mikrokanaliki utworzone przez spikule ułatwiają transport składników pielęgnacyjnych do głębszych warstw naskórka.
Co istotne, spikule Spongilla nie przebijają naczyń krwionośnych, co minimalizuje ryzyko krwawienia i powikłań infekcyjnych.
Interesujące dane na temat skuteczności biomicroneedlingu z wykorzystaniem spikul Spongilla przedstawia polskie badanie pilotażowe opublikowane w czasopiśmie Aesthetic Cosmetology and Medicine (2023). W badaniu wzięło udział 10 kobiet w wieku 35–60 lat (fototyp II–IV wg Fitzpatricka), u których wykonano cztery zabiegi biomicroneedlingu w odstępach tygodniowych. Zabiegi przeprowadzono z użyciem preparatu zawierającego spikule gąbki słodkowodnej oraz składniki aktywne (m.in. kolagen rozpuszczalny, trehalozę, beta-glukan). Pomiar echogeniczności skóry właściwej wykazał średni spadek o 33,39% (p < 0,01), co interpretowano jako poprawę nawilżenia, mikrokrążenia i zmniejszenie stanu zapalnego. Jednocześnie zaobserwowano statystycznie istotny wzrost grubości skóry właściwej średnio o 8,1% (p < 0,001), co może świadczyć o aktywacji fibroblastów i rozpoczęciu procesu neokolagenezy. Dodatkowe pomiary wykazały: obniżenie pH skóry o 0,53, redukcję TEWL o 6%, a także wzrost nawilżenia warstwy rogowej o 1,9%. Oceniający niezależni eksperci zauważyli poprawę w skali Glogau (średnio o jeden stopień), a uczestniczki deklarowały wysoką satysfakcję z terapii (średnia ocena po serii zabiegów: 4,9/5). Efekty wizualne obejmowały zmniejszenie przebarwień, rumienia, linii marionetki, bruzd nosowo-wargowych, porów i zaskórników. Badanie to dostarcza obiektywnych danych potwierdzających wielopoziomowe działanie biomikroigieł pochodzenia naturalnego w poprawie parametrów skóry starzejącej się. Ograniczenie badania Bardzo mała liczebność próby (n=10) ogranicza możliwość uogólniania wyników. Brak randomizacji, grupy kontrolnej (placebo lub „no treatment”) oraz oślepienia uczestników/oceniających obniża poziom wiarygodności naukowej. W badaniu występuje także komponent mieszany – zastosowano nie tylko spikule, ale i składniki aktywne, co utrudnia ocenę wpływu samych biomikroigieł.
Na podstawie: Załęska I, Smuda A. Effect of biomicroneedling and active ingredients on skin parameters in women with visible signs of ageing. Pilot study. Aesth Cosmetol Med. 2023;12(5):181–187. https://doi.org/10.52336/acm.2023.023
Microneedling to technika polegająca na mechanicznym, kontrolowanym uszkadzaniu skóry przy użyciu stalowych igieł o długości od 0,2 do nawet 2,5 mm. Nakłuwanie prowadzi do mikrourazów, które wywołują stan zapalny i aktywują procesy naprawcze. Głównym celem jest pobudzenie produkcji kolagenu i elastyny oraz poprawa tekstury skóry.
Podstawowe różnice między klasycznym mikronakłuwaniem a biomicroneedlingiem z wykorzystaniem spikul gąbki słodkowodnej można podsumować następująco:
Biomicroneedling jest więc metodą o niższym profilu inwazyjności, a jednocześnie oferującą bardzo dobre efekty stymulacji skóry. Dobrze sprawdza się u pacjentów z cienką, naczynkową, reaktywną cerą, dla których klasyczne nakłuwanie może być zbyt obciążające. Znajduje również zastosowanie w terapiach skóry łojotokowej i trądzikowej, ponieważ nie narusza głębszych struktur i nie wprowadza dodatkowego ryzyka nadkażeń.
T
